Γράφει ο Ιωάννης Λίλης *

Το σκήνωμα του αγίου Κοσμά του Ερημίτη, ο οποίος έζησε τον τον 7^ο αιώνα μ.Χ. και εορτάζει στις 2 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο, κλάπηκε από την Κρήτη, από ενετούς εμπόρους, το 1058, τέσσερα χρόνια μετά το Σχίσμα των δύο Εκκλησιών. Οι έμποροι το μετέθεσαν στην Ιερά Μονή του αγίου Γεωργίου του Μείζονος στη Βενετία, όπου βρισκόταν μέχρι και το 2018. Φέτος, τον Οκτώβριο του 2018, επέστρεψε ύστερα από 960 χρόνια στη Κρήτη.

Η Ιερά Μονή Κουδουμά (στην ευρύτερη γεωγραφική της οποίας έζησε ασκητικά ο άγιος), και η Ιερά Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας, στη κανονική δικαιοδοσία της οποίας ανήκει η Ιερά Μονή Κουδουμά, ύστερα από δύο αποτυγχημένες προσπάθειες, κατάφεραν τη τρίτη φορά να το πάρουν από τη Βενετία και να μεταφερθεί για πρώτη φορά, ύστερα από 100 χρόνια περίπου, στην Κρήτη.

Ο Κοσμάς ο Ερημίτης είναι ο αρχαιότερος ασκητής της Κρήτης. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς σε ποιο σπήλαιο ασκήτευσε. Σίγουρα όμως κοντά στην Ιερά Μονή Κουδουμά. Γνωρίζουμε επίσης ότι αντιμετώπισε την αίρεση του Μονοθελητισμού, και γι’ αυτό και η Εκκλησία του χάρισε και το προσωνύμιο του Ομολογητού, εκτός από εκείνο του ασκητή, ακριβώς γιατί ομολόγησε την ορθοδοξία έναντι των οπαδών της αιρέσεως του Μονοθελητισμού.

Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης όρισε να εορτάζεται ο επαναπατρισμός του σκηνώματος του Κρήτη (Οκτώβριο 2018) κάθε χρόνο την τρίτη Κυριακή του Μαΐου. Μόνο για φέτος (2019) εορτάστηκε και τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου ανήμερα της επετείου της επιστροφής της Τιμίας Κάρας του Αγίου Τίτου, πρώτου επισκόπου Κρήτης, στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Τίτου στο Ηράκλειο, ώστε να το γνωρίσει το ποίμνιο της Εκκλησίας. Φυσικά και φέτος θα εορταστεί και κανονικά την Τρίτη Κυριακή του Μαΐου στην Ιερά Μονή Κουδουμά.

[blockquote style=”1″]Σύμφωνα με το Επίσημο Πρόγραμμα της Ιεράς Μονής την Παρασκευή 17 Μαΐου 2019 θα πραγματοποιηθεί πανηγυρικός εσπερινός και το Σάββατο 18 Μαΐου Αρχιερατικό Συλλείτουργο στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Κουδουμά για την επανακομιδή των ιερών λειψάνων του Αγίου. Το Σάββατο 18 Μαΐου 2019 από τις 20:30 το βράδυ μέχρι την Κυριακή 9:00 το πρωί, θα τελεστεί αγρυπνία στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Κουδουμά στη μνήμη της επανακομιδής του Αγίου.[/blockquote]

Ποιος ήταν ο Κοσμάς ο Ερημίτης

Στην Κρήτη, έζησε κατά τον 7ο αιώνα μ.Χ., μία μεγάλη ασκητικὴ μορφή, ὁ Όσιος Κοσμάς ο Ερημίτης και Ομολογητής ο οποίος ιδιαίτερα τιμάται στην Ι. Μονή Κουδουμά σέ σπηλαιώδη Ναό (Αββακόσπηλιο) στις 2 Σεπτεμβρίου.

Ο Άγιος Κοσμάς γεννήθηκε, κατά το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα μ.Χ. στην Κρήτη, άγνωστο σε ποια περιοχή. Στα νεανικά του χρόνια έλαβε μία ικανοποιητική παιδεία ώστε να μπορέσει να ασχοληθεί, και να αντιταχθεί στην αίρεση των μονοθελητών.

Στην αρχή πρέπει να μόνασε σέ κάποιο κοινόβιο. Η αντίδρασή του στον μονοθελητισμό έλαβε χώρα πιθανόν κατά την περίοδο αυτή, και οι πιέσεις των μονοθελητών επισκόπων και οι αντιδράσεις τους τον οδήγησαν στο σημείο να εγκαταλείψει την Μονή του και να καταφύγει στην έρημο.

Τα σπήλαια της νοτίου Κρήτης για τον Άγιο Κοσμά αναδείχθηκαν σέ στίβο μεγάλων ασκητικών παλαισμάτων. Εκεί «μόνος μόνῳ τῷ Θεῷ», αρχίζει μία πνευματική ανάβαση, κόντρα στις δαιμονικές δυνάμεις. Με υπεράνθρωπη νηστεία και άσκηση κατάφερε να διαφύγει τις παγίδες του πονηρού και να στολιστεί με αρετές. Ο Όσιος Κοσμάς έζησε αθόρυβα, όχι γιατί δεν έπραξε κάτι αξιομνημόνευτο, αλλά γιατί η ζωή των Αγίων είναι εσωτερική, είναι μία καθημερινή προσωπική και άγνωστη σε όλους συνομιλία με τον ίδιο τον Θεό.

Οι μάχες του στην έρημο με τα στοιχεία της φύσης, τον εαυτό του και τους δαίμονες τον κατέστησαν πραγματικά άσαρκο. Ανυπόδητος και γυμνός, καλυμμένος με τις τρίχες του σώματός του, σαν δέντρο φορτωμένο με καρπούς, έπεσε και εκοιμήθη στις 9 Σεπτεμβρίου του 658 μ.Χ. Το σώμα του παρέμεινε μέσα στο σπήλαιό του για ένα χρονικό διάστημα, ώσπου έγινε αντιληπτό από πιστούς οι οποίοι άρχισαν να το τιμούν. Οι άνθρωποι όμως δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν την απομονωμένη αυτή περιοχή και έτσι μετέφεραν το σκήνωμα από το σπήλαιο και το τοποθέτησαν σε έναν μεγάλο ναό, πιθανόν στην Γόρτυνα. Όμως μία μεγάλη ανομβρία έπληξε τότε την περιοχή. Για αρκετό καιρό δεν έβρεξε και όλα τα καρποφόρα δέντρα και τα σιτηρά καταστράφηκαν από τον δυνατό ήλιο.

Οι άνθρωποι σαστισμένοι κατέφυγαν στον Θεό και παρακαλούσαν για βροχή. Τότε ο Άγιος εμφανίστηκε σε κάποιον και ζήτησε πολύ αυστηρά να βγάλουν από το σκήνωμα του όλα τα πολύτιμα κοσμήματα, και να το επιστρέψουν στο σπήλαιό του. Οι άνθρωποι φοβισμένοι παρέλαβαν το λείψανο του Αγίου και το επέστρεψαν στο σπήλαιό του. Χώρισαν ένα μικρό κομμάτι στο βάθος του σπηλαίου και αφού το τοποθέτησαν εκεί το έκτισαν εξωτερικά. Από εκείνη την στιγμή άνοιξε ο ουρανός. Τόσο πολύ έβρεξε που το νερό έμεινε για μέρες λιμνασμένο πάνω στην καμένη γη.

Πέρασαν τετρακόσια χρόνια και οι περισσότεροι τον ξέχασαν, μοναχά οι ασκητές της περιοχής πήγαιναν στο σπήλαιό του για να προσκυνήσουν, ώσπου το έτος 1058 μ.Χ. βενετοί έμποροι παραβίασαν την κρύπτη του Αγίου και έκλεψαν το λείψανο, που παρέμενε όπως την ημέρα που ο Άγιος είχε κοιμηθεί, άφθαρτο και ευωδιάζον. Το μετέφεραν στην Βενετία και το κατέθεσαν στην Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου του Μείζονος. Εκεί παραμένει ακόμα και σήμερα, τοποθετημένο στο παρεκκλήσι του Αγίου Βενεδίκτου, περιμένοντας ήσυχα την επιστροφή του. Είθε ο Θεός να ευδοκήσει να επιστρέψει σύντομα στον τόπο που ανήκει. Γένοιτο.

* Ο Ιωάννης Λίλης είναι εκλ. Επίκουρος Καθηγητής στην Πατριαρχική Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Κρήτης